Karlofça Antlaşması

 

Karlofça Antlaşması 1699
✓  İngiltere ve Hollanda aracılığıyla Macaristan’ın Karlofça kasabasında Avusturya, Lehistan, Venedik ile Osmanlı Devleti arasında 1699’da imzalanan Karlofça Antlaşması ile Kutsal İttifak’a karşı on altı yıl süren savaşlar sona erdi.
o Avusturya, Temeşvar hariç Macaristan ve Erdel’i aldı.
o Lehistan’a Podolya ve Ukrayna bırakıldı.
o Venedik’e Mora ve Dalmaçya kıyıları bırakıldı.
o Antlaşmanın geçerlilik süresi 25 yıl olarak belirlenmiştir. o GarantörlüğüAvusturya'yabırakılmıştır.
✓  Karlofça Antlaşması ile Osmanlı Devleti ilk kez büyük çapta toprak kaybetmiştir.
✓  Batı yönündeki egemenlik alanı daralmış, Osmanlı Devleti'nin nüfusu azalmış, buna bağlı olarak
da devletin vergi gelirlerinde düşüş yaşanmıştır.
✓  Osmanlılar için Macaristan ve Tuna boylarının kaybı, dış siyaset ve diplomaside yeni bir
dönemin başlangıcı olmuştur.

 

İstanbul Antlaşması 1700
✓  Müzakerelere katılan Rus temsilci, tam yetkili olmadığı gerekçesiyle Karlofça Antlaşması’nı imzalamamıştır. Daha sonra Rusya ile 1700 tarihinde İstanbul Antlaşması yapılmıştır.
o Karadeniz kıyısındaki Azak Kalesi Rusya’ya bırakılmıştır.
▪ Böylelikle Rusya'nın Karadeniz'e inişinin önü açıldı.
o Ruslar İstanbul’da daimî elçi bulundurma hakkı kazanmıştır.
▪ Osmanlı Devleti’ni daha yakından takip etme imkânı elde etti.
o Ayrıca kutsal yerleri (Kudüs) serbestçe ziyaret edebilme hakkı kazanmışlardır.

 

Karlofça’yla Değişen Siyaset
✓ Karlofça Antlaşması, Osmanlı Devleti için pek çok bakımdan yeni bir dönemi ifade ediyordu.
o Osmanlı Devleti ilk kez müzakere ederek bir antlaşma imzaladı.
o DahaöncebarışkoşullarınıdikteettirenOsmanlıDevletimasabaşıdiplomasisiiletanıştı. o Osmanlı topraklarının paylaşıldığı ilk uluslararası antlaşmadır.
✓ Osmanlı Devleti Karlofça Antlaşması ile ilk defa yabancı devletlerin (İngiltere ve Hollanda) ara buluculuğunu kabul etmek zorunda kalmıştır.
o Bu kabullenme Osmanlı için önemli bir itibar kaybıdır.
✓  Antlaşmanın garantör devletinin Habsburglar olması Osmanlı Devleti’nin Avrupa üzerindeki yaptırım gücünün sona erdiğini göstermektedir.
o Osmanlı Devleti, Karlofça Antlaşması’ndan sonra Avrupalılar için tehlike olmaktan çıkmaya başlamıştır. Osmanlı Devleti’nin Orta Avrupa egemenliği sona ermiştir.
✓  Osmanlı Devleti’nde ilk büyük toprak kaybının yaşandığı Karlofça Antlaşması ile bir daha toparlanamayacağı uzun bir savunma dönemine girmiştir.
✓  Karlofça Antlaşması’ndan sonra devlet idaresinde bürokratik unsurlar, askerî unsurlara göre daha fazla ön plana çıkmaya başladı.
o Reis’ül küttab (dışişlerinden sorumlu divan üyesi) Mehmet Rami Efendi’nin hemen Karlofça’dan sonra sadrazamlığa getirilmesi bunun göstergesidir.

 

Konjonktürel İttifak
✓  Birden çok Avrupa Devleti ile aynı anda savaşacak güce sahip olmayan Osmanlı Devleti, bu dönemde Avrupa siyasetindeki mevcut duruma göre dönemin durum ve şartlarını menfaatleri doğrultusunda gözeterek konjonktürel ittifaklar kurmuştur.
✓  Karlofça Antlaşmasından sonra Fransa, Osmanlı Devleti nezdinde giderek itibarını kaybetmeye başladı ve bu boşluğu İngiliz ve Hollandalılar doldurdu.
o Levant ticaretinde (Doğu Akdeniz ticareti) üstünlüğü elinde bulunduran Fransa, ticari faaliyetlerde büyük düşüşler yaşadı.
✓  Bütün bu süreç ve ortaya çıkan yeni dengeler Osmanlı Devleti'nin diplomasiye önem vermesine ve güncel politikalara göre ittifaklar kurmasına yol açmıştır.
✓  Karlofça Anlaşması’nın Osmanlı Devleti üzerindeki bir diğer etkisi de iç işlerinde önemli gelişmelere yol açmasıydı.
o Ülkenin ekonomik kaynaklarıyla birlikte moral kaynağı da yok olmuş, yüzyıllardır var olan Müslümanların hâkim millet olduğu olgusu zedelenmişti.
o Bu sosyo-psikolojik değişim, devletin kötüye giden işlerini düzeltmenin yolunun klasik düzeni tesis etmekle mümkün olacağı şeklindeki düşüncenin yıkılmasına yol açmıştı.
o Artık Osmanlı ıslahatları kendi iç dinamiklerinden çok Avrupa ilham alınarak yapılmaya çalışıldı.