LALE DEVRİ

Lâle Devri Yenilikleri

✓ Bu dönem, Osmanlı Devleti’nde her ne kadar barış, eğlence, sefa dönemi olarak bilinse de sosyal ve kültürel hayatta bir reform döneminin de başlangıcı olmuştur.
✓ Yüzyıllardır savaş hâlinde olan Osmanlı Devleti ile Avrupa arasındaki ilişkiler ilk kez bu kadar yakınlaşmıştır. Osmanlı devlet erkânı ve dönemin bazı aydınları, ilk kez Avrupalıların üstünlüğünün altında yatan sebepleri öğrenmek gerektiğini kabul etmiştir.
✓ Bu nedenle Avrupa’daki düzene ayak uydurarak ıslahatlar yapılması ve değişimin yolunun açılması gerekliliği ortaya çıkmıştır.
✓ Osmanlı tarihinde Avrupa tarzında ilk yenileşme hareketleri Lâle Devri hükümdarı olan III. Ahmed Dönemi’nde başlamıştır. Bu dönemdeki ıslahat fikirleri, sonraki yenileşme çabalarına yön vermiş ve bu yenileşme hareketlerine zemin hazırlamıştır.
✓ Lale Devri’nde diplomasi, bilim, sanat ve eğitim alanında yaşanan gelişmelerin yanında başkent İstanbul merkezli olmak üzere eğlence hayatı yaygınlaşmıştır.
✓ İstanbul’da bir çini ve kumaş fabrikası kurulmuştur. Yalova’da kâğıt fabrikası açılmıştır. İlk kez çiçek aşısı uygulanmıştır. Kasırlar, köşkler ve çeşmeler inşa edildi.
✓ İstanbul, birçok defa büyük yangınlara maruz kaldığı için Yeniçeri Ocağına bağlı “Tulumbacılar” adıyla ilk defa düzenli bir itfaiye teşkilatı kurulmuştur.
✓ Lâle Devri’nin en önemli gelişmesi, Müslümanların da artık matbaa kullanmaya başlamasıdır.
✓ Bu matbaa Mehmet Said Efendi ve İbrahim Müteferrika’nın gayretleriyle 1727’de İstanbul'da kurulmuştur. Osmanlı matbaasında basılan ilk eser Vani Efendi tarafından yazılmış Farsça-Türkçe

bir sözlük olan Vankulu Lügati olmuştur.
✓ İlk Türk matbaası ile, Kitaplar daha hatasız ve okunaklı hale geldi. Kitap ve gazeteler ucuzladı.

Kültür hayatında canlanma yaşandı.
✓ Avrupa'daki siyasi ve askerî gelişmeler takip edildi. Yenilik hareketleri yayıldı. Osmanlı kültürü

yayınlaştı.
✓ Birisi Topkapı Sarayı’nda diğeri Yeni Cami’de olmak üzere iki kütüphane kurulmuştur.
✓ Yine bu dönemde, başta edebî eserler olmak üzere kültürel ve bilimsel eserlerin Türkçeye

çevrilmesi için bir heyet oluşturulmuştur.
✓ Bu heyet; Arapça ve Farsça dışında Batı’da yazılmış birkaç tarih, felsefe ve astronomi eserini de

Türkçeye tercüme etmiştir.
- ✓ Mimari üslup olarak genellikle Batı mimarisinin Barok ve Rokoko tarzları benimsenmiştir. Kağıthane’deki Sadabad Köşkü ve Topkapı Sarayı’nın girişindeki III. Ahmed Çeşmesi döneme ait en ünlü mimari eserlerdir.
- ✓ Avrupa'nın önemli merkezlerinde ilk kez geçici elçilikler açılmıştır. Paris, Viyana, Varşova, Lehistan ve Rusya’ya giden bu elçiler diplomatik ve ticari görüşmelerde bulundular.
- ✓ Elçiler, Avrupa kültürü, sanatı, sanayisi, tarımı, birlikte askerî-teknolojik gücü ve diplomasisi hakkında bilgi edindiler. Edindikleri bu bilgileri birer rapor hâlinde İstanbul’a sundular.
- ✓ Avrupa’ya gönderilen ilk geçici elçi 1719 yılında Paris’e giden Yirmisekiz Çelebi Mehmed Efendi olmuştur.
- ✓ Bu elçilerin önemli bir kısmı görevlerinden döndüklerinde Sefaretname adı verilen eserler kaleme almış ve gözlemlerini padişaha sunmuşlardır.
- ✓ Yirmisekiz Çelebi Mehmet Efendi’nin Paris elçiliğinin ardından saraya sunduğu raporla Osmanlı Devleti'nde Batılılaşma hareketleri fiilen başladı.
- ✓ Paris’ten getirdiği kitaplar, elbise ve mobilyalar İstanbul’da Fransız modasının yayılmasına neden olmuştur.
- ✓ Batının üstünlüğü kabul edilmiş ve Batılı ülkeleri, toplumları incelenmeye, Batılı uzmanlardan yararlanılmaya başlanmıştır. Bütün bunlar Tanzimat Dönemi’ndeki Osmanlı düşünce uyanışının başlangıcıydı.
- ✓ Dönemin coşkusunu, duygularını gazellerinde dile getiren Nedim ve Şeyh Galip, Lâle Devri’nin önemli şairlerindendir. Osmanlı sanat ve kültürünün belirli bir gelişme gösterdiği dönemde yaşayan Levnî, minyatür sanatında büyük başarılar ortaya koymuştur.
- ✓ Dönemin şairi Nedim’in “Gülelim eğlenelim, kâm alalım dünyadan” dizesi devrin felsefesini ortaya koymaktadır.
- ✓ Lâle Devri’nde kültür, mimari, sağlık ve sosyal alanlarda gerçekleştirilen bütün bu olumlu gelişmelere rağmen lüks merakı ve israflarından dolayı sadrazam ve devlet adamlarına karşı tepkiler artmıştır.
- ✓ İsraf dolu harcamalarına ek olarak halka yüklenen ek vergiler ve İstanbul’da hüküm süren işsizlik sorununun aşılamaması tepkinin isyana doğru evrilmesinde önemli rol oynamıştır.
- ✓ Halkın tepkisini isyana dönüşmüş ve isyanın liderliğini de Kapalıçarşı’da tellallık yapan Patrona Halil üstlenmiştir.
- ✓ Bu dönem 1730’daki Patrona Halil İsyanı ile kanlı bir şekilde sona ermiştir. Devrin sembolü hâline gelen Sadâbad Sarayı ise yerle bir edilmiştir.
- ✓ İsyancılar sadrazamı idam etmekle yetinmemiş ve III. Ahmed’i tahttan indirerek yerine I. Mahmud’u getirmişlerdir
- ✓ Patrona Halil İsyanı yeniliklere karşı değil lüks ve israfa karşı çıkmıştır. Bunun göstergesi matbaa, itfaiye ve fabrikalara dokunulmayıp sadece eğlence mekanlarına zarar verilmesidir.
  
  I. Mahmud Dönemi Islahat Hareketleri
- ✓ Aslen Fransız asıllı olan Comte de Bonneval Humbaracı Ocağı’nın (Özel Topçu Birliği) başına getirilmiştir.
- ✓ Comte de Bonneval aslen Fransız asıllı olup İslâmiyet’i kabul ederek Humbaracı Ahmet Paşa ismini almıştır. Avrupa’dan getirilen ilk askerî uzmandır.
- ✓ Osmanlı ordu sistemi bölük, tabur, alay sistemine göre yeniden düzenlenmiştir. 1734’te subay yetiştirmek amacıyla Avrupa tarzı ilk teknik okul olan Hendesehâne (Kara Mühendishanesi) kurulmuştur.
- ✓ Askeri alanda alınan ıslahat tedbirleri sayesinde Osmanlı ordusu Rusya ve Avusturya ile olan savaşlardan zaferle ayrılmış ve devlet I. Mahmud’un 24 yıllık saltanatında hiç toprak kaybetmemiştir.
- ✓ 1748’de Barok tarzı Avrupa mimarîsinin ilk örneği olan Nur-u Osmâniye Camii’nin inşasına başlanmıştır.

BilgimveSiz

LALE DEVRİ

Hiç yorum yok:

Recent Posts

Popular Posts

Takipçiler

İletişim Formu

BilgimveSiz

LALE DEVRİ

You Might Also Like

Hiç yorum yok:

Recent Posts

Popular Posts

Takipçiler

İletişim Formu