Aydınlanma Çağı Düşünürleri

• • ✓  Rönesans Dönemi’nde yaşanan bilimsel ve kültürel gelişmeler sayesinde Batı dünyası, XVIII. yüzyılda Aydınlanma Dönemi’ne girmiştir.

  • ✓  Bu dönemde ortaya çıkan Aydınlanma düşüncesi, bireyin özgürlüğünü esas alan bir felsefe hareketidir.

    Copernicus (1473-1543)

    ✓ Güneş Sistemi’ni keşfetmiş, Dünya’nın yuvarlak olduğunu ve Güneş’in etrafında döndüğünü ispatlamış ve teorisini 1543’te yayımlamıştır.

    ✓ Copernicus, bu teorisiyle kilise tarafından dogma hâline getirilen Aristo ve Batlamyus’un öğretilerine karşı çıkmıştır. Bu sebeple Copernicus’un yeni teorisi, modern bilimsel devrimin başlangıcı sayılmıştır.

    Machiavelli (1469-1527)

  • ✓  XVI. yüzyılda eserler veren Machiavelli Aydınlanma Dönemi’nde yeni toplumun ve yeni devletin şekillenmesine yardımcı olmuştur.

  • ✓  “Hükümdar” adlı kitabında Machiavelli, İtalya’da siyasi birliğin ancak güçlü bir hükümdarla sağlanabileceği fikrini ortaya atmıştır.

  • ✓  “Hükümdarın önünde onu sınırlayacak hiçbir engel olmamalıdır.” diyen Machiavelli; din ve ahlak kurallarının bile hükümdarı durdurmaması gerektiğini ileri sürmüştür.

  • ✓  Machiavelli, bir yandan siyaseti din kurallarından ayırarak laikleştirmiş bir yandan da dini, devletin denetimine alarak iktidarın bir aracı hâline getirmeye çalışmıştır.

  • ✓  Amacına ulaşma uğrunda her şeyi mubah gören “Makyavelizm” akımının doğmasına neden oldu. Ona göre esas olan devletin birliğinin sağlanmasıdır.
    

    Thomas More (1478-1535)

    • ✓  İngiltere’de sanayileşmenin getirdiği sorunlardan etkilenerek “Ütopya” adlı eserini kaleme almıştır.

    • ✓  Eserinde özel mülkiyetin bulunmadığı bir devleti hayal eden ve anlatan More’ye göre herkes devlet için üretir ve para geçerli değildir. Üretilenlerden herkes ihtiyacı kadar alır.

    • ✓  Thomas More, Sanayi Devrimi'nden çok sonra uygulamaya koyulan kadın erkek eşitliği, çalışma saatlerinin sınırlandırılması, temel eğitimin genel, parasız ve zorunlu olması, sağlık hizmetlerinin devletçe yerine getirilmesi, yaşlıların ve düşkünlerin devletçe gözetilmesi gibi görüşlerin öncüsü sayılır.

    • ✓  More açısından yönetici, seçimle işbaşına gelmeli ve görevini kötüye kullanmadığı sürece işbaşında kalmalıdır.

    • ✓  Halk kurultaylarında ülke meseleleri konuşulmalı, bunun dışında bir araya gelerek ülke meselelerinin konuşulması ise yasaklanmalıdır. Savaş gerektiğinde savunma amaçlı yapılmalıdır.

      Immanuel Kant (1724-1804)

    • ✓  Aydınlanma düşüncesini felsefi temellere oturtan kişi Immanuel Kant’tır. XVIII. yüzyılda “Aklını kendin kullanma cesaretini göster.” diyen Alman Filozof Kant, aydınlanmanın parolası olan bu sözüyle insanın aklını başkasının kılavuzluğuna bırakmaması gerektiği üzerinde durmuştur.

    • ✓  Ön yargılarından, dinsel inançlarından ve skolastik düşünceden kurtulan insan, aklını kullanarak yeni bir toplum inşa etme sürecine girmiştir. Saf Aklın Eleştirisi en ünlü eseridir.

      Jean Jacques Rousseau (1712-1778)

    • ✓  Halkın iktidarını, her alanda eşitliğini ve mutlak demokrasiyi savunan bir düşünürdü. Rousseau’ya göre doğal yaşamında bir birey olarak özgür ve eşit olan insan, toplumsal yaşamda eşitlik ve özgürlüğü kaybedebilirdi.

    • ✓  Bu sebeple Rousseau, insanların toplum içinde de özgür ve eşit yaşamaları için bir sistem geliştirdi.

    • ✓  Bu sistemde toplumun bir araya gelerek düzen içinde yaşaması için bir “sözleşme” oluşturacağını

      öne süren Rousseau’ya göre devlet, halkın egemenliği ile yükseldiğinde meşru olacaktı.

    • ✓  Toplum sözleşmesi ile oluşan devlet, egemen güçtür. Egemenlik bölünemez. Bu nedenle de

      kuvvetler ayrılığı ilkesi kabul edilemez.